Halk arasında rahim ağzı diye tabir edilen rahim bölgesine serviks adı verilir. Serviks rahim vajen içinde kalan kısmı olup gözle görülebilir parçasıdır. Serviks üzerinde vajenin yassı hücreleri ile rahimin dikdörtgen şeklindeki salgı yapan hücrelerinin karşılaştığı bölgeye ise transformasyon zonu adı verilir. Hızlı hücre farkılaşmasına sahne olan bu bölgede yassı hücreli metaplazi adı verilen ve yassı hücreli vajen hücrelerinin diğer hücrelerin üzerini örtmesi ile karakterize bir değişim olur. Bu hücre değişimi sırasında transformasyon zonunda kanser öncüsü olabilecek hücreler ortaya çıkar. Displazi adı verilen bu değişimden sorumlu olan temel etken ise human papilloma virusudur (HPV). HPV derideki siğillerden sorumlu olan bir mikroptur. Bu mikrobun bazı tipleri genital bölgede yerleşir. HPV cinsel yolla bulaşır ve hiç ilişkide bulunmamış kadınlarda görülmez. 2007 Şubat ayında JAMA da çıkan bir araştırmada Amerikan Birleşik Devletlerinde HPV yaygınlığı cinsel olarak aktif olan kadınlarda &.8 olarak bulunmuştur. HPV erkekte de penis üzerinde siiller oluşturur. HPV transformasyon zonundaki hücrelerin çekirdeklerine girerek hücrenin genetik yapısını yeniden programlar ve hücrede anormal bölünme başlar. Bazı HPV tiplerinin oluşturduğu displazilerin ilerleyerek rahim ağzı kanserine kadar gitme olasılığı vardır. Serviks displazileri özellikle son yıllarda ülkemizde hızla artmıştır. Batı ülkelerinde cinsel ilişkiye girme yaşının çok daha erken olması nedeni ile HPV ile karşılaşma olasılığı daha yüksektir ve buna bağlı olarak da displaziler daha sık görülür. Birden fazla cinsel eşin varlığı da olasılığı yükseltir. Rahim ağzında görülen hücresel değisiklikleri belirlemek amacı ile kadınların cinsel ilişkiye girmelerinden itibaren her yıl PAP Smearadı verilen bir test yaptırmaları önerilir. PAP testi rahim ağzında transformasyon zonundaki hücreleri örnekler ve daha sonraları rahim ağzı kanserine yol açabilecek hücresel değişikliklerin erken tanısına olanak tanır. PAP smear normal koşullarda yılda bir yapılır. Yetersiz hücre örneklemesi veya hücresel değişikliklerin varlığında ise daha sık tekrarlanabilir. Aşağıda sayılan risk faktörleri displazi olasılığını artırmaktadır: Erken yaşta ilişkiye girilmiş olması
Birden fazla cinsel partner varlığı
Cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü (bel soğukluğu, frengi, herpes gibi)
Genital siil varlığı
Kötü genital hijyen Sigara kullanımı Displazilerin hafif olanlarının sebat etmesi durumunda 10-14 yıl içinde rahim ağzı kanserine dönüşme olasılığı vardır. Şiddetli displazilerde ise bu süre 1-5 yıl kadar kısa olabilir. Rahim ağzının hücresel değişiklikleri aşağıdaki kategorilerde incelenir:
Rahim Ağzı Displazilerinin Tedavisi
Lezyonların özellikle hafif olanları takip edilebilir. Hiçbir müdahale olmadan bu lezyonların p'i kendiliğinden kaybolur. özellikle düşük riskli kadınlarda (tek eşli, cinsel yolla bulaşan hastalık öyküsü olmayan ve sigara içmeyen) lezyonun kaybolma olasılığı çok yüksektir. ASCUS lezyonu olup HPV tiplemesinde yüksek riskli çıkan hastalarda ise kolposkopiyi takiben LEEP yapılabilir. LSIL lezyonu olup tekrarlayan PAP testlerinde sebat eden hastalarda kolposkopi yapılmalı ve sonuçlarına göre izelm veya LEEP tedavisi uygulanmalıdır. HSIL olanlarda kolposkopiyi takiben LEEP yapılmalıdır.
LSIL olan hastalarda LEEP sonrasında tekrarlama riski %2-3 civarındadır. HSIL de ise bu olasılık %5-10 arasında değişir. özellikle LEEP sonrasında yapılan patolojik incelemede cerrahi sınırlarda lezyon varsa hastalığın devam ediyor olma olasılığı yüksektir.
Rahim Ağzı Displazilerinin İzlenmesi
Takipler PAP testi ile yapılır. HSIL lezyonlarının tedavisinden sonra üçer ay ara ile yapılan 3 PAP test normal geldiği takdirde yıllık izlemlere devam edilebilir. LSIL lezyonlarının tedavisinden sonra ise 3 ve 6 ay aralar ile yapılan PAP testler normal ise yılık izlemlere geçilmelidir.
Kolposkopi Nedir
Kolposkopi
bir mikroskop aracılığı ile rahim ağzının incelenmesi işlemine verilen isimdir. Hasta uyutulmadan yapılır. Ağrısız bir işlemdir. özel sıvılar ve boyalar ile rahim ağzı incelenir ve gerekli yerlerden küçük parçalar alınır. İşlem sonunda rahim ağzı kanalının da örneklenmesi (ECC) gerekir. Kolposkopide transformasyon zonunun görülmesi şarttır.Transformasyon zonu rahim ağzı kanalının içine doğru çekilmiş ise kolposkopide görülmez ve bu durumda kolposkopi yetersiz sayılır.
Bu durumda LEEP yapılması lazımdır. Kolposkopi yeterli ise ve anormal yerlerden parça alınmış ise tedavinin bundan sonraki aşamasını parçaların patolojik incelenmesinden çıkan sonuç belirler.
LEEP işlemi
Bugün rahim ağzı displazilerinin hem tanısında hem de tedavisinde en sık kullanılan yöntemdir. Lokal veya genel anestezi altında yapılır. Rahim ağzından anormal bölgeleri de içerecek şekilde koni şeklinde bir parça alınması işlemdir. Günü
birlik yapılan bir müdahale olup işlem sonrasında hasta evine yollanır. İşlem sonrasında 3 hafta kadar süren sarı-kanlı bir akıntı olabilir. Bu dönemde ilişki olmamalıdır. Duş şeklinde banyo yapılmalı ve denize ve havuza girlmemelidir. Bazen gecikmiş kanamlar olabilir. Bazen kanama miktarı aşırı olup hastanede müdahale gerekebilir.
HPV Aşısı
Rahim ağzında
olan hücresel bozulmalardan sorumlu olan HPV mikrobuna karşı son yıllarda yoğun çalışmaların sonucunda aşı geliştirilmiştir. Aşı yüksek riskli HPV tiplerinden 4 tanesine yöneliktir. Daha önce HPV ile karşılaşmamış olan ve cinsel olarak aktif olan kadınlarda ve henüz ilişkiye girmemiş olan genç kızların aşılanması önerilmektedir. HPV aşısı için uygun olup olmadığınızı mutlaka doktorunuza sorunuz.